@ Foto: Paco Martín, escritor galego ogalego.eu // ogalego.gal son  Vitoria Ogando Valcárcel e Anxo González Guerra, catedráticos de L. e Lit. Galega xubilados

FRASEOLOXÍA galega

1. Indicar cal das tres solucións significa o mesmo que a resaltada

1. Por levar esa vida anda á miñoca o Pedro.

2. Se o vexo, vou ter unhas palabras con el.

3. Agarda, que vou facer de corpo e xa volvo.

4. Paréceme que a ese lla van armar con queixo se non se move.

5. Hoxe o André está que non lle colle un grao de millo no cu.

6. A D. Afonso, desta vez saíulle a burra capada.

7. Cando escoitei iso, dixen coa miña lingua pequena: vai haber barullo.

8. Sabedes o que me contestou? Pois: xa se meteu o demo a predicador.

9. Parece que o seu avogado está decidido a tirar da manta.

10. Que fai? Pois, ultimamente, anda aos grilos.

11. Amigo, penso que con eses métodos vas mallar en ferro frío.

12. Non hai que lle facer, é un Xan debaixo da cama.

13. A Andrea pretende meterme os dedos polos ollos.

14. Se fallas, vaiche caer o pelo.

15. Sempre anda a lavarlle a cara a D. Rosendo.

16. O mellor vai ser dar sebo aos pés.

17. Esquece ese asunto, que sería botarlle aceite ao lume.

18. Púxose coma un pito ao saír da escola.

19. A ese vanlle calcar as costelas un día destes.

20. Veña, que xa me comeza a ladrar o estómago.

21. Parece mentira, déitase coas galiñas e anda cheo de sono.

22. Vaia, xa botaches a lingua a pacer!

23. Se queres conseguir algo del, has de lle untar o carro.

24. Pronto me decatei de que María lle enchía o ollo a Martiño.

25. Meu avó estaba sempre coas esporas postas mentres viviu alí.

2. Cada locución da primeira columna corresponde á explicación da segunda. Ordenalas

3. Indicar o significado das locucións

1. Pór toda a carne no espeto.

2. Sangrar como un carneiro.

3. Ver o ceo aberto.

4. Levar o corazón na man.

5. Deixar co mel nos beizos.

6. Ter bo dente.

7. Entrar de gorra nun sitio.

8. Ir cos da feira e volver cos do mercado.

9. Saír coas orellas gachas.

10. Marchar co rabo entre as pernas.

11. Vivir de moca.

12. Andar coa area no zoco.

13. Cacarexar e non pór o ovo.

14. Andar con pés de la.

15. Estar en estado interesante.

16. Facerlle as beiras a alguén.

17. Facerlle a figa a alguén.

18. Estar como peixe na auga.

19. Ser agudo como un allo.

20. A procesión vai por dentro.

4. Indicar o significado da locución remarcada

1. Naquel sitio o sol aburaba as pedras.

2. Iso é como coller auga nun cesto.

3. Xa podes ir botando a barba a remollo.

4. Un sol deses que fai abrandar as pedras.

5. Desde a guerra non ergueu cabeza.

6. A ese hai que lle acusar as corenta calquera día.

7. Déixao, que hoxe non está para festas.

8. Sempre se foi gobernando co que lle daban os tíos e agora dá xenio velo.

9. Cando viu que o caixeiro estarricou a pata, tragouno a terra.

10. Mentres ti miras polas ovellas, eu vou mollar a palleta á casa.

11. Antes estaban como o can e o gato, agora téñense lei unha á outra.

12. Primeiro déronche gato por lebre e agora déixante na estacada.

13. Ese libro é todo palla aínda que o profesor o puxo polas nubes.

14. Dáme o corpo que ese libro é mais vello que andar a pé.

15. Deixa pasar uns anos e verás como todo se vai en fume, e acaba morrendo como un can.

16. Como non cambie de actitude, vai levar cachote.

17. Curar, curaches; mais quedaches feito unha espiña.

18. Outra vaca no millo! Mellor che sería estares calado.

19. Iso é un farrapo de gaita, non interesa.

20. Vai andando se queres, mais haiche a carreiriña dun can.

    Solución

Que é unha cousiña cousa que está se hai sol e, se non hai sol non está?

Verde por fóra e rubia por dentro, e moitas grosas no doce centro

Unha vella cun só dente, chama a toda a súa xente.

Teño catro pés e non son animal; bríllanme os ollos na noite e sen beber non podo andar

Que cousiña será para adiviñar, que ten orellas coma o gato, pés coma o cato, rabo coma o gato, ollos coma o gato e gato non é?

Ten lombo e non anda, follas ten e non é planta, sabe moito e nada fala

Ten barbas e home non é, ten dentes e non pode comer

Son moi fermoso por diante e moi feo por detrás; cambio a cada instante e arremedo aos demais

Que cousiña é que se pon na mesa, córtase, repártese e non se come?

Unha saba branca, sen algodón, que cobre o mundo e o río non

Que cousiña é que nunca se pode tocar coa man esquerda?

Por un carreiriño moi mal empedrado, ando e non me mollo e sempre vou mollado

Que cousiña será que por moito que lle dea o sol nunca enxoita a verás.

Que será unha cousiña cousa que pasa polo río e non se molla e pasa polo lume e non se queima?

Longo como un camiño, torto coma un fouciño e corre coma un canciño

Do tamaño dunha cazola e ten ás e non voa

De que hai que encher un pucheiro para que pese menos que baleiro?

Cen e cen fillos ten e todos a leite os mantén

Que cousiña é que canto máis lle poñen máis pequena é e canto máis lle sacan, máis grande é

Anda e non ten pés, come e non ten boca, canta comida lle dan toda lle parece pouca

A miña amiga e mais eu andamos a un compás, coas pernas para adiante e os pés para atrás.

7.- Adiviñas 2 (recollidas de Escolma de Carballedo, Nicanor Rielo Carballo, Ed. Castrelos).

1-Alto me vexo
no laperexo,
ben vexo vir e non podo fuxir.

SOLUCIÓN

2-Bótesme tarde,
bótesme cedo,
ata o maio,
non me ves o pelo.

SOLUCIÓN

3-Catro corremontes,
catro cichafontes,
un dálle dálle,
e dous tuturulús

SOLUCIÓN

4-Cen redondiños
e un redondón,
un saca saca
e un quita pon

SOLUCIÓN

5-Dúas nais e dúas fillas,
cubertas con tres mantillas
e ningunha vai sen ela
aínda que son tres prendas

SOLUCIÓN

6-Dúas peludas,
un pelado
e un cálcalle no rabo

SOLUCIÓN

7-Embaixo da terra,
nun burato metida,
ten barbas e non cara,
dentes e sen boca,
cabeza e sen pés
e ti que tanto sabes,
adiviña o que é

SOLUCIÓN

8-Entre dous puños brancos
hai unha flor amarela,
que se pode presentar
diante do rei e da reina

SOLUCIÓN

9-Foliquiño andaba buscando,
o rabo largo estaba mirando
e se non fora polo buratiño,
o que sería do pobre Foliquiño

SOLUCIÓN

10-Miña nai é tartamuda,
meu pai é cantador,
teño un vestido branco
e marelo o corazón

SOLUCIÓN

11-Que cousa é,
que cousa non é,
cando vai para o monte
vai enguruñada,
e cando vén para a casa
vén estarricada

SOLUCIÓN

12-Teño uns tríngulis míngulis
colgados da barriga,
teño libras, teño cuartas
e en min todos se fían

SOLUCIÓN

13-Unha vez, a ver se adiviñas,
debaixo do pinguín que pingaba
estaba o roncón que roncaba
e veu o fungón que fungaba,
e o demo do fungón que fungaba
botou de alí ao roncón que roncaba

SOLUCIÓN

ogalego.eu/ogalego.gal ten unha licenza Creative Commons Atribución-Non comercial-Compartir igual 4.0 Internacional.